Mensen met een lagere sociaaleconomische status (werk/opleiding) gaan zes tot zeven jaar eerder dood. En ze leven niet alleen zes tot zeven jaar korter, ze zijn ook nog veel langer ongezond (laagopgeleiden kennen maar liefst 15 jaar eerder gezondheidsproblemen dan hoogopgeleiden). En dan is er ook nog een verschil tussen mannen en vrouwen: mannen overlijden eerder dan vrouwen. Dus mannen met een lage opleiding hebben de slechtste levensverwachting. Al bijna 50 jaar weten we dat Nederland, zoals vele landen, lijdt aan SEGV, sociaaleconomische gezondheidsverschillen. We weten dat alleen voorlichting over gezondheidsbevordering onvoldoende is. We moeten ook aan andere knoppen draaien, zoals inkomen, inrichting van de ruimtelijke omgeving, arbeidsomstandigheden.
In dit kader viel me het volgende artikel in de krant op. ‘Mensen zijn niet in staat om langer door te werken na hun 65e, terwijl de overheid dat wel van ze vraagt. Vooral voor laagopgeleiden is dat fysiek te zwaar’, stelt de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), de organisatie van bedrijfsartsen. Aldus het AD van 3 januari 2017.
Volgens de NVAB is er te weinig aandacht voor de consequenties van de fysieke en geestelijke gesteldheid van werknemers. ‘We zijn er niet klaar voor. Laagopgeleiden worden gedurende hun loopbaan zo zwaar belast dat het een keer ophoudt, stelt Ernst Jurgens, bedrijfsarts en NVAB-bestuurder. ‘Kraakbeen bijvoorbeeld is op een gegeven moment gewoon versleten. Daarnaast houden veel werknemers er een levensstijl op na die niet bevorderlijk is voor hun inzetbaarheid. Ze hangen ’s avonds voor de tv, eten niet gezond en gaan niet naar de sportschool.’
Jurgens zegt ook: ‘Maatregelen om mensen voor te bereiden op langer doorwerken zijn vooral gericht op hoger opgeleiden. Die worden getraind om hun brein rust te gunnen en naar hun lichaam te luisteren. Bij mensen met een lagere opleiding slaan dat soort trainingen minder aan. Ook doen werkgevers veel te weinig om personeel te ontzien. Eigen verantwoordelijkheid is mooi, maar het gaat om werkbelasting. Oudere mensen kunnen minder hebben. Steeds meer bedrijven werken in ploegendiensten. De vraag is of iedereen dat aankan.’
Kortom: ook de arbo-artsen zien de verschillen tussen de laag- en hoogopgeleiden. De pensioengerechtigde leeftijd is door hoogopgeleiden aan de hand van allerlei rekensommen verhoogd. Daar heeft een lager opgeleide natuurlijk niets aan, want die rekensommen zijn op hem veel minder van toepassing. Weet u nog? Zwaarder fysiek werk en een lagere levensverwachting. Geen wonder dat je daar boos van wordt. Hier snap ik de boze laagopgeleide man wel. Op het punt van de sociaaleconomische gezondheidsverschillen is de onderbuik van de boze man blijkbaar een betrouwbaar kompas: hij gaat gemiddeld zeven jaar eerder dood. Wordt hij boos van. Er zijn twee antwoorden mogelijk: we zeggen dat het zijn eigen schuld is. Had hij maar geen zware fysieke arbeid moeten kiezen, zijn opleiding moeten afmaken, geen ploegendienst moeten draaien, zijn leefstijl moeten verbeteren et cetera. Of we gaan serieus werk maken van het wegwerken van de sociaaleconomische gezondheidsverschillen. De WHO heeft gesteld dat die verschillen in 2020 met 25 procent moeten zijn afgenomen. Dus geen zeven jaar maar vijf jaar.
Mijn puzzel blijft: wat doen we hier nou aan? Stel er was een virus dat het vooral had gemunt op mensen met een lage opleiding en een laag inkomen, en dat ervoor zorgde dat ze zeven jaar eerder zouden overlijden, dan zouden we toch heel snel op zoek gaan naar een geneesmiddel? Maar nu zie ik niemand gerichte acties uitvoeren om dit aan te pakken. Wat denkt u ervan?
En belangrijker: hoe denken de politieke partijen hier eigenlijk over? In het belang van de maatschappij (er moet langer worden doorgewerkt), zullen ze de laagopgeleiden genezing van het SEGV-virus bieden,anders worden ze misschien wel boos. Danzijn we verder van
huis.
